Skip to content
English

(Pre-Work)

Ön Çalışma

Halihazırda kullanımda olan farklı protokol, servis ve altyapıların, oluşturulacak çalışma ve tartışma grupları tarafından verilecek ortak kararlar doğrultusunda çeşitli düzenlemeler ve eklemeler yapılarak kullanıcılar için daha kullanışlı ve güvenli hale getirilmesi düşünülmektedir.

İlk aşamada ele alınacak 4 temel ana başlık:

Taslak Diagram

Gerçek kişi ve kurum (Kullanıcı) kimlikleri için oluşturulacak veritabanı (theMe) Blokzincir üzerinde, geri kalan her şeye ait kimlikler (diDb) ise Merkle Ağacı üzerinde ve merkeziyetsiz farklı sunucularda tutularak birbirleriyle iletişimleri sağlanacaktır. (Kişiler için Blokzincir tercih edilmesinin sebebi "Dijital Kullanıcı Kimliği Veritabanı" kısmında açıklanıyor. Tartışma ve Çalışma Gruplarından çıkacak karara göre değişiklik yapılabilir.)

Dijital Kimlik Veritabanı (diDb)

W3C tarafından da onaylanmış ve desteklenmekte olan "Merkeziyetsiz Kimlik (did)" standardı, hazırlanacak olan diDb veritabanının temel düşüncesini oluşturmaktadır.

Memoristik projesinin önem verdiği konulardan birisi olan "minimum miktarda ve hızlı veri aktarımı" sebebiyle, mevcut "did" yapısı üzerinde bazı değişiklikler yapılabilir, metin tabanlı JSON yerine Protobuf ya da MessagePack gibi alternatif sistemler tercih edilebilir.

Herhangi bir konu, nesne ya da listeler için, belirlenecek olan standartlara göre "eşsiz" bir kimlik oluşturulacak ve onunla ilgili olan her şey bu kimliğin numarasına bağlanacaktır.

Birkaç katmanlı bir yapı oluşturulması düşünülmektedir. "Çekirdek Veritabanı" üzerinde kimliklere ait ana kategoriler tanımlanacak, diğer veritabanları bu kategoriler altına şemalar2 aracılığıyla yerleştirilecektir.

Kategoriler de içeriklerine göre sabit ve dinamik olarak ikiye ayrılacak, sabit kategori içerikleri çekirdek veritabanında tutulacak ve farklı dillerdeki kategori isimlendirmeleri yine çekirdek veritabanı içerisinde birbirlerine "takma ad/alias" yardımıyla bağlanacaktır.

"Git"3 üzerinden örnekler verilecek olursa,

Kategori (Sabit İçerik)

lisan -> 5a3cef

ülke -> 3b0b1d

Kategori (Dinamik İçerik)

kitap -> cbdedf

tür -> dd3a0b

film -> ccf2a1

haber -> 01b63a

yazar -> 2b4ea0

çevirmen -> c116da

yayınevi -> a5d23e

kitabevi -> 61e730

yayın platformu -> 4a35c3

tartışma/forum platformu -> dc6a78

ödüller -> a06c1e

Kategorilendirme

Kategoriler kısıtlı miktarda olduğu için 6 karakterlik kimlik numarası oluşturmak yeterli. Dinamik içerikli kategorilendirmeler kulanıcıların kendileri tarafından da yapılabilir, gerekli durumlarda onlar da alt/üst kategorilere ayrılabilir. Örneğin, Yayınevleri ve Ödüller ülkelere bölünebilir, bu durumda tek başına kimlik numarası kullanıldığında Ülke bilgisine de otomatik olarak sahip olacaktır.

şeklinde birkaç ana kategoriyi oluşturduktan sonra yine birkaç örnek kimlik oluşturalım,

kitap/yazar/film

(kitap) Utsikt til paradiset -> dd129245e1dfd7312a279edcf8df17458e175359

(yazar) Ingvar Ambjørnsen -> 5901cd7f0faa2b647c0851f434ea266a0b9c859b

(kitap serisi ve film) Elling -> b6e8877a3d3d2484759ce72a43ba65a6be0ff3b2

Taslak Diagram

Oluşturduğumuz bu kimlik numaralarını şemalar aracılığıyla birbirine bağlayarak istediğimiz kadarını içinden çekebilir, takip altına alabilir, katkıda bulunabilir duruma getirebilir, istemediklerimizi devre dışı bırakabiliriz.

Aynı konuyu bazı örneklerle açıklayacak olursak,

Sorgulama Örnekleri

  • Herhangi bir dilde yayınlanan bütün kitaplar,
  • Yazar tarafından yayınlanan yeni kitaplar,
  • Kitaplardan uyarlanan filmler,
  • Kitaplardan uyarlanan komedi filmleri,
  • Kitap hakkında medyada yayınlananlar,
  • Yazar hakkında medyada yayınlananlar,
  • Ödül alan film ya da kitaplar,
  • Ödül alan komedi filmleri,
  • Satışa çıkan çeviri kitaplar,
  • Takip edilen çevirmen tarafından yayınlanan kitaplar,
  • Takip edilen yayın platformuna gelen filmler,
  • Belli bir zaman aralığında yayınlanmış kitaplar, filmler,

vs. vs.

Bu aşamada kullanıcılar hazırlanacak olan "gel" yazılımı aracılığıyla her türlü kişi ya da konuyu takip altına alabilir, kendi istediği listeleri oluşturabilir, diğer listelerden faydalanabilir, kendi listeleriyle birleştirebilir ve paylaşıma açabilir.

Çekirdek Veritabanı Yapısı

Buraya kadar anlattıklarımız kullanıcıların çoğunlukla hazır verileri çekip kullanabilmesini içeriyor.

DNS yapısını buna örnek olarak gösterebiliriz. Her ne kadar DNS için hazır sunucuların verilerini kullanıyor olsak da yerel olarak kişisel bilgisayarlarımızda da alan adı kayıtları oluşturup kullanabiliriz. Memoristik projesinde ise bu, diğer kullanıcıların da kullanımına açık hale gelmiş şekilde kullanılabilir. Güvenilir olarak kabul ettiğimiz kişilerin oluşturduğu verileri alıp kullanabiliriz.

Merkle ağacı yapısının kullanılmasının da buna katkısı olacak, metin tabanlı ve aynı içeriğe sahip veriler kolayca her ortama dağıtılabilecek. Farklı içerikler birbirleriyle iletişim halinde olacak şekilde, dağıtılmış olarak farklı sunucularda bulunabilecek.

(SQL üzerinde "dolt" benzeri veritabanları tarafından bu tür çalışmalar yapıyor, ileride tartışma gruplarından çıkabilecek kararlara göre o tarz bir yapıya geçiş düşünülebilir.)

Yukarıdaki örnek temel işlemlerden bazılarını gösteriyor ve kullanıcılar tarafından istenildiği kadar genişletilebilir. Buna da basit bir örnek verecek olursak,

Herhangi bir yazar kendi imza günlerini duyurabilir, bir kullanıcı da "İmza günleri" adlı bir alt kategori oluşturup kendi ülke ya da şehrindekileri listeleyebilir, bir başka kullanıcı bunu da içine katarak başka ülkeleri de içeren listeye dönüştürebilir, yine bir başka kullanıcı bu listeleri kullanarak "Polisiye Yazarlarının İmza Günleri" listelemesi yapıp yayınlayabilir. Başka bir kullanıcı da bu hazırlananların güvenilirliğini kontrol altına alıp "Şu kullanıcının yayınladığı listeler doğru ve güvenilir" gibi bir listeye dönüştürebilir.

Aslında bu tarz listelemelere farklı platformlardan da ulaşılabiliyor ama kullanıcıların bunları her bir konu başlığı için İnternet'i tarayarak ayrı ayrı bulması gerekiyor. diDB sisteminde bütün bunlar bir araya geliyor ve kullanıcılara sadece ilgilendikleri içerikleri süzüp takip etmek kalıyor. Ayrıca, başkalarının da işine yarayacağını düşündüğü işlemlerini yine aynı sistem üzerinden paylaşıma açabiliyor.

Kullanım alanları kullanıcıların yapmak istediklerine bağlı olarak sürekli genişleyebilir. Son birkaç örnekle konuyu toparlayacak olursak,

  • Yukarıdaki örnekte verdiğimiz yazarın farklı dillerdeki Wikipedia sayfaları farklı içeriklere sahip. Örneğin, yayınladığı kitaplar ve aldığı ödüller Norveççe ve İngilizce dillerinde, Türkçe'dekinden daha çok görünüyor. Oysa bu her iki liste sabit içeriğe sahip ve tek bir kaynaktan çekilip her dildeki sayfada ortaklaşa kullanılabilirdi.

  • Kaynaklar/Listeler dinamik içeriklere sahip olacağı için, bir yayınevi yazarın kitabını yayınladığı ve bildirimde bulunduğu anda, ve bir başka ülkedeki yayınevi çevirisini yayınladığında, Wikipedia'daki bütün sayfalarda otomatik olarak listelenebilir.

  • Bir kullanıcı/okuyucu, çevirinin kalitesi hakkında yorum/puanlama yaptığında, hem yayınevi hem çevirmen listelemelerinden takip edilebilir. (Platformların beğenmediği, eklemek istemediği yorum ve puanlar, dışarıdan daha net bir şekilde takip edilebilir hale de gelecektir.)

diDb'nin örnek kullanımları, geliştirilmesi ve kullanıma sokulması konusundaki çalışmalar, Git Reposu, Workgroups ve mAPs altından takip edilebilir.

Dijital Kullanıcı Kimliği Veritabanı (theMe)

Kullanıcıların kendisine ait kişisel verileri güvenli bir şekilde ve kendisinde ya da güvendiği bir ortamda tutmasını ve istediği kadarını paylaşmasını sağlayacak bir veritabanı amaçlanmaktadır.

Blokzincir üzerinde geliştirilmiş araçlar, üzerinde yapılacak eklemeler ve değişikliklerle, bu yapıyı sağlamaya (şimdilik) uygun görünüyor. Hyperledger Vakfı'nın geliştirmekte olduğu Indy uygulamasının temel alınması düşünülmektedir.

Amaçlanan uygulamada öncelikle dikkat edilmesi düşünülen konular,

  • Aynı cüzdan içerisinde (anonim dahil) farklı profiller oluşturulabilmesi,
  • Donanımsal dijital cüzdan desteği,
  • Geçiş döneminde, farklı platformlara ait kullanıcı giriş verilerinin eklenebilmesi,
  • Gruplar aracılığıyla çoklu kullanıcı yetkilendirmeleri,
  • Üçüncü taraflar (Hükümet kurumları, Bankalar, KYC servisleri4, Kripto para Borsaları5 vb.) tarafından onaylanmış bilgilerin farklı profiller arasında paylaşılabilmesi,
  • Onaylanmış kimliklerin ayırt edilebilmesi,
  • Kişisel verilerin ve oluşturulan içeriklerin imzalanabilmesi ve şifrelenebilmesi,
  • İmzalanmış ve kişiselleştirilmiş verilerin kimler tarafından ne şekilde kullanılabileceğinin belirlenmesi, takip edilebilmesi,

Blokzincir aracılığıyla geliştirilmiş olan dijital cüzdanlar, yukarıda saydıklarımızın bazılarını yapabilme kapasitesine sahipler ancak kısıtlı konularda kullanıma sokuluyorlar. theMe'nin amacı genel bir kullanımı sağlayabilmek.

Çalışma Grubu ve Güvenlik

Dijital Kimlik, üzerinde en fazla çaba sarf edilmesi gereken konu. O nedenle "Güvenlik" konusunun en ön planda tutulduğu bir ortamda konunun uzmanları tarafından geliştirilmesi daha uygun olacaktır.

Taslak Diagram

En basit şekliyle Dijital Kimlikler genel hatlarıyla yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi kullanılmaktadır. Proje içerisinde, profillerin ve onaylı onaysız bilgilerin birbirleriyle iletişimi, soyutlanması, KYC yetkileri gibi konular netleştirilip kullanıma sokulacaktır.

Eklentilerle de genişletilebilecek modüler bir yapıda oluşturulması düşünülen Dijital Kimlik kullanımlarına birkaç örnek vermek gerekirse,

  • Profil yönetiminin kolaylaşması, ön tanımlı bilgilerin tek bir yerden yönetilebilmesi,
  • Başkalarıyla paylaşılan bilgilerin, geçerliliğini yitirdiği ve yenilendiği zaman, tek bir nokta üzerinden kolay ve hızlıca güncellenebilmesi ve karşı tarafa iletilebilmesi,
  • Kişisel bütün bilgilerin (Telefon, Adres, Eposta, Sosyal medya hesapları, vb.) tek bir "kullanıcı adı" altından yayınlanabilmesi,
  • Şirketler için, müşterileriyle hızlı iletişim kurulabilmesinin sağlanması, örneğin, "Şirket/Müşteri Temsilcisi/Sipariş Hattı" benzeri tanımlamaların yapılabilmesi,
  • Kişi ya da Şirketler adına davranılan dolandırıcılıkların önüne geçilebilmesi, kişiye ulaşılan iletişim bilgilerinin anlık olarak doğrulanabilmesi,

theMe'nin örnek kullanımları, geliştirilmesi ve kullanıma sokulması konusundaki çalışmalar, Git Reposu, Workgroups ve mAPs altından takip edilebilir.

Memoristik Uyarlama Önerileri (mAPs)

Gün geçtikçe (bizim sayemizde) büyüyen ve tekelleşen firmalar, yine bizler tarafından üretilen verileri ve bilgiyi daha çok sahiplenmeye ve bizlerden saklamaya başladı. Ellerinde bulundurdukları bu güç sayesinde de İnternet üzerindeki davranışlarımızı kontrol altına almaya çalışıyorlar.

Bunlar gibi sayılabilecek daha pek çok nedenle, kararlarımızı kendimizin verebileceği ve yönümüzü kendimizin çizebileceği bir şekilde ilerlemenin hepimiz açısından çok daha yararlı olacağını düşünüyoruz. Bu nedenle de, Memoristik projesinin kullanıcılarının katkılarıyla ve önerileriyle geliştirilmesini sağlamak amacıyla "Uyarlama Önerileri" başlığını oluşturduk.

Hem teknik altyapının oluşturulması hem de oluşturulan bu altyapı üzerinde nelerin yapılabileceği gibi konular, üzerlerinde tartışılarak net sonuçlara ulaştırılacak ve geliştirilme aşamasından sonra kullanıma sokulacak.

Medya, Sosyal Medya, Sürdürülebilirlik, Akademik Çalışmalar, Günlük Hayat, Alışveriş, Hobiler vb. pek çok konuda aklımıza gelmiş olan örnekleri, Git Deposu üzerinde yazmaya başladık. Ayrıca bunlar üzerinde sohbet edebileceğimiz XMPP ve Discord6 kanallarını da açtık. Yakın zamanda, topluluklar oluşmaya başladıkça, Fediverse, Matrix ve Nostr gibi ortamlarda da aktif olmayı planlıyoruz.

Proje herkesin katılımına açıktır ve hep öyle kalacaktır. İsteyen kişiler, Tartışma ve Çalışma Gruplarında ilgilerini çeken konuya katılıp gelişmeleri takip edebilir, katkıda bulunabilir.

Genişletilmiş Küresel Katman (gel)

Projenin kullanıcılar açısından en önemli kısmını hazırlanacak olan "gel"7 yazılımı oluşturuyor. Kısaca özetleyecek olursak, mAPs'te yayınlanacak olan kurallara göre, kullanıcıların theMe ve diDb veritabanlarını kullanabilmesini ve onlar arasındaki ilişkiyi sağlayacak olan yazılım katmanı diyebiliriz.

Hazırlanması zaman alacak olan Protokol, W3C tarafından onaylanıp standart olarak kabul edilirse, o zamana kadar geçen süre içerisinde protokolün yapması düşünülenler "gel" aracılığıyla yapılacaktır.

Yukarıda anlattıklarımız üzerinden birkaç örnekle açıklamaya çalışalım.

  • Profil Yönetimi (theMe)

Öncelikle kullanıcıların bu sistemi kullanabilmeleri için bir kullanıcı adına ihtiyaçları var. Hyperledger Indy tabanlı blokzincir üzerinde tutulacak olan kayıtlar, "gel" aracılığıyla oraya kaydedilip kontrolü sağlanacak. Kullanıcı adı bir kez alındıktan sonra, içerisine tercih edilen her türlü veri eklenebilecek ve bunlar istenilen kişilerle paylaşılabilecek.

{@memoristik} şeklinde bir kullanıcı adı edindiğimizi düşünelim. İçerisine de şimdilik "ad", "eposta", "şifreleme anahtarı", "logo", "doküman adresi" ve "sohbet odası" bilgilerini girelim.

Bu aşamada, diğer kullanıcıların tarafında bir istemci aracılığıyla {@memoristik} yazıldığı zaman, "gel" bunu işleyerek hesap sahibine bildirim gönderilmesini sağlayabilir, {@memoristik/eposta} yazıldığı zaman o kişinin eposta adresini getirebilir.

Şu an okumakta olduğunuz dokümanların olduğu web sitesine her yerden kolayca {@memoristik/documents} ile ya da tam olarak bu sayfaya {@memoristik/documents?tr/oncalisma/} benzeri isimlendirmelerle erişilebilir.

Bu şekilde kullanıldığı zaman, buraya dışarıdan verilmiş olan bağlantı linkleri her zaman korunacaktır, web adresi değişecek olsa bile hesap sahibinin kendisi tarafından theMe üzerinde yapılacak bir düzeltmeyle yeni adrese her yerden erişilecektir.

Benzer şekilde, sohbet odalarına katılmak istediğinizde, "gel" size farklı seçenekler sunacak, xmpp, discord, matrix vb. bütün sohbet odası kayıtlarını önünüze getirecektir. Kullanıcı kendisi de ayarlamalar yapmış olabilir ve örneğin "sadece xmpp sohbet odaları varsa göster ve oraya gir," diyebilir.

"gel" istemcisi aracılığıyla kullanıcıların profiline bakılmak istendiği zaman, herkese açık olarak gösterilmesi işaretlenmiş olan "logo", "eposta", "şifreleme anahtarı" vb. bütün verilere ulaşılabilir. Gizli kalması ve sadece belirlenmiş kişilere gösterilmesi istenilen kişisel veriler de aynı şekilde düzenlenebilir.

Dijital cüzdan ve profil kullanımıyla ilgili örnekler ve bu konuda yapılması planlananlar Git deposu üzerine sürekli eklenecek, isteyenler oradan da takip edebilir.

Son bir örnek olarak, bir önceki cümleyi {@memoristik/repo} şeklinde linkleyebilirdik ve depo adresi değişse bile bu sayfa üzerinden her zaman yeni adrese ulaşılabilecekti.

Yukarıda anlattıklarımızla bağlantılı olarak "gel"in dolandırıcılıklar konusunda ne yapabileceğine de göz atalım.

Her ne kadar hazırlanacak olan altyapı merkeziyetsiz olsa da, kullanıcılar kendi güvendiği kişi ya da kurumları tercih edebilecek. Onlar tarafından hazırlanmış olan veritabanlarındaki onaylanmış ve güvenilir kaynakları kullanabilecekler.

{@memoristik} ismiyle kullanıcılara gidecek olan her türlü mesaj, sms, eposta vb. imza ve kaynak kontrolünden geçerek karşı tarafa ulaşacak. Bu ismi kullanmayı deneyen ve güvenilmez kaynaklardan gelen bildirimler "gel" tarafından kullanıcıya ulaşmadan önce engellenecek.

Ayrıca "gel" aracılığıyla kullanılacak eposta servislerindeki bütün postaların gönderici tarafından imzalanması sağlanacak, imzalanmamış olanlar için kullanıcı bilgilendirilecek.

  • İçerik Yönetimi (diDb)

Kendisine theMe üzerinden cüzdan almış ve profil oluşturmuş kullanıcılar, "gel" yazılımı aracılığıyla içerik üretmeye ve diğer kullanıcılarla paylaşmaya başlayabilir. Bu içerikler, şemalar yardımıyla kolay ulaşılabilir bir şekilde düzenlenecektir.

Bu kısımda önemli olan, oluşturulan içeriklerin tek bir sabit yerde durmayacak olması ve Git Deposu, IPFS vb. farklı yerlere dağıtılabilir şekilde yayınlanabilmesi. Böylelikle örneğin DNS tabanlı engellemelerden daha az etkilenilecektir.

"gel" kullanımı açısından en önemli özellik ise, veritabanlarına sadece sunucular üzerinden değil gerekli durumlarda diğer kullanıcılar aracılığıyla da erişebilecek olması. Resmi kurumlar tarafından sunuculara erişimler kısıtlansa bile herhangi bir kullanıcı, yakınındaki ve güvendiği bir başka kullanıcıdan da (izin verirse) verilere ya da açık veri kaynaklarına erişebilecek.

Farklı biçimlerdeki içerikler, theMe içerisinde ayrı yerlerde tutulacağı için, bunlar arasındaki ilişkiler de yine "gel" aracılığıyla sağlanacak.

Örneğin, ülke ve dil isimleri genellikle sabit olarak duracağı, çok nadiren değişeceği için "Çekirdek Veritabanı"nda tutulacak, kişi ya da kurumların ürettiği içerikler ve içerikler üzerinden yapılacak listelemeler şemalar aracılığıyla farklı yerlere dağıtılacak.

Kullanıcıların ilk aşamada ihtiyacı olan tek veri, erişmek istediği içeriğe ait oluşturulmuş (güvenilir bulduğu kaynaktan edindiği) şemalar olacak.

Bir film/dizi örneğiyle açıklamaya çalışalım,

Öncelikle basit bir şema oluşturup içerisine şöyle veri isimleri ekleyelim: (Şemalar, oluşturan kullanıcılar tarafından isimlendirilebilir ve o isimle yayınlanabilir.)

Şema 1:Film/Dizi Adı:Ülke:Sene:Tür

Bu şekilde oluşturduğumuz şemanın içerisine "gel" yardımıyla istediğimiz kadar film ya da diziyi ekleyebilir ve yayınlayabiliriz.

Başka bir kullanıcı da bizim bu şemamızı kullanarak başka bir tane oluşturabilir:

Şema 2:@Şema 1:Yönetmen:Dil:IMDB ID:IMDB Puanı:Letterboxd Sayfası:Yorumlar:Kullanıcı Puanları

Ve bir başka kullanıcı da,

Şema 3:@Şema 2:Yayınlandığı Platform

şeklinde ekleme yapmış olsun.

Diğer bütün kullanıcılar, "gel" aracılığıyla şemalar arasında bağlantılar kurarak istedikleri film ya da dizinin istedikleri verilerini takip edebilirler, örneğin:

Takip:Film/Dizi Adı:Tür:Yayınlandığı Platform:IMDB Puanı:Kullanıcı Puanları

şeklinde bir sorgu oluşturup, "IMDB Puanı 8'den ve Kullanıcı Puanları 6'dan yüksek olan, Mubi'de yayınlanan Komedi filmleri"ni eklendikçe bana haber ver, diyebilir.

Ayrıca, herhangi bir HTML/Markdown sayfada, {#filmadi} şeklindeki hashtag'i yine "gel" aracılığıyla oluşturdukları sorgularla, dinamik bir içerikle, sadece "Film Adı:Tür:Letterboxd Sayfası" gösterecek şekilde görebilirler.

Bu kısma son bir örnek ekleyecek olursak,

Şema 4(Beğendiğim Filmler):@Şema 1:@Şema 3

Şeklinde de bir liste hazırlanıp yayınlanabilir ve diğer kullanıcılar tarafından takip edilip kendi listeleriyle birleştirmeler yapılabilir.

Şema Yapısı ve Hashtag

Şemalar burada anlaşılır olması açısından bu şekilde yazılmıştır. "gel" içerisinde kullanımında daha farklı bir yapı kullanılacak, içereceği ve dışarıda bırakılacak veriler uygun bir formatta eklenecektir.

Hashtag kullanımı da aynı şekilde, örnek olarak verilmiştir. İçeriğin biçimine göre düzenlemeler yapılıp kolay erişilmesi sağlanacaktır.

Platform Tabanlı Ortak Listeler

"gel" yazılımına eklenecek özelliklerden bir tanesi farklı platformlardaki ortak içerikleri birbirlerine bağlayabilmesi olacak.

Örnek olarak, hem Youtube hem de Spotify üzerinde bulunan bir müzik parçasının ya da listesinin linki kullanıcılar arasında paylaşıldığı zaman, "gel" yardımıyla kullanıcı istediği platformdan dinleyebilecek.

{@bethhart:#badwomanblues} benzeri bir kullanım, "gel" tarafından kullanıcıya tercih ettiği platformun linkiyle gösterilecek,

youtube -> qiRiPtg9EFk

spotify -> 0rOzFVPfQiJShjum8zpfu9

çözümlemesi arka planda yapılacak ve kullanıcı tarafından tercih edilen uygulamaya yönlendirilecek.

ID Birleştirme

"gel"in bunu yapabilmesi için, diDb veritabanı içerikleri henüz oluşmadan önce, Yapay Zeka yazılımları kullanılabilir, aynı parçaların (varsa öncelikli olarak resmi hesaplar üzerinden) bulunup eşleştirilerek veritabanına eklenmesi sağlanabilir.

Ayrıca Metabrainz'in oluşturmaya başladığı veri setleri ve Acoustid verileri de kendileriyle iletişim kurularak kullanılmaya başlanabilir.

Resmi hesaplar da yine theMe ve diDb üzerinde tanımlanabileceği için eşleştirmeler daha kolay olacaktır. Örneğin {@bethhart} hesabına ait Youtube ve Spotify profilleri kendisi tarafından tanımlanmış olabilir.

Resmi Hesap İçerikleri

"gel"in sağlayacağı kullanım kolaylıklarından birisi, farklı ortamlarda tekrarlanmak zorunda kalınan içeriklerin en aza indirilmesi olacak.

Örneğin, yeni çıkan bir ürüne ait her türlü teknik bilgi, üretici tarafından veritabanına eklendiğinde o ürünle ilgili başka bir içerik üretilmek istendiği zaman direk olarak oradan çekilebilir.

Çevrimiçi bir alışveriş sitesi, Fujifilm XT-2 satmak ve ürüne ait bilgileri müşterilerine göstermek istediğinde {@fujifilm:camera:xt-2} benzeri bir içeriği eklemesi yeterli olacak. Müşteriler, yanlış girilmiş bir bilgi olmadığından emin olabilecek.

Benzer şekilde, kullanıcı tarafında da, karşısına çıkan {@fujifilm:camera:xt-2} içeriğiyle kendisi tarafından belirlenmiş sorgulamayı kullanarak her türlü veriye hızlıca ulaşabilecek, "Ürün puanı", "Satıldığı yerler", "Uyumlu donanımlar", "Kullanıcı yorumları", vb.

Örnekler

Genel hatlarıyla, planladığımız, ön çalışmasını yaptığımız ve yakın zamanda hayata geçirmeyi düşündüğümüz Memoristik projesini bazı örneklerle açıklamaya çalıştık. Ancak hem açıklama kısmını çok uzatmamak hem de herkes tarafından üzerlerinde konuşulup tartışılabilecek bir ortam olması nedeniyle örneklerimizin çok büyük kısmını Git Deposu üzerinden yazacağız.

Bir kısmını da, projenin daha iyi anlaşılabilmesi açısından, "Örnek Kullanımlar" ve "Blog" sayfalarında bulabilirsiniz.

  1. "Identifier" sözcüğünün birebir karşılığı "Tanımlayıcı" olmasına rağmen burada "Kimlik" olarak kullanılacaktır. ↩

  2. Şemaların nasıl yapılandırılabileceği ve kullanılabileceği "gel" başlığı altında anlatılıyor. ↩

  3. "Git", üzerinde yapılabilecek bazı değişiklik ve eklemelerle kullanıma neredeyse hazır gibi görünüyor, proje veritabanı için farklı bir Merkle Ağacına karar verilecek olursa bile HASH'leme altyapısı kullanılabilir durumda. Kimlik numarası vermek konusundaki asıl amaç herkes tarafından kolayca deşifre edilebilir olacağı için direk olarak SHA1/SHA512 gibi çözümler kullanılabilir. Önemli olan konu çakışmanın engellenmesi. Ayrıca, açık kaynaklı Git Depoları, yine bazı değişikliklerle projeye uygun hale getirilebilir. ↩

  4. "Müşterini Tanı (Know Your Customer)" sistemi ↩

  5. Kripto Para borsalarında işlem yapabilmek için kimlik, fotoğraf vb. bilgiler verilmek zorunda olduğu için onlara da onaylama yetkisi verilebilir. Yine de bu konunun Tartışma Gruplarında netleştirilmesi düşünülüyor. ↩

  6. Proje tam olarak hayata geçtikten sonra kendi altyapısı üzerinde oluşturulacak Sohbet ortamlarına taşınabilir. ↩

  7. Temel yapı "git" üzerinde oluşturulacağı için isimlendirilirken Türkçe'deki "git" sözcüğüyle kelime oyunu yapılmıştır :-) ↩